Zware probleemjongeren met succes weer aan het werk krijgen? Dat kan.
Jaren geleden heb ik een dagopvang voor jongeren met een wat lager IQ dan gemiddeld en probleemgedrag, omgevormd naar een trainingscentrum. Deze jongeren hadden vaak al op jonge leeftijd het nodige meegemaakt en woonden in een moderne orthopedagogische instelling: woonhuizen verspreid in een nieuwbouwwijk.
De jongeren die overdag naar het trainingscentrum kwamen vertoonden dusdanig probleemgedrag dat ze niet meer naar een middelbare school mochten. Ze hadden een WAJONG uitkering. Het werken met deze jongeren inspireerde mij destijds om een trainingsmethodiek te ontwikkelen die uiteindelijk veel succes had: na gemiddeld een jaar konden de jongeren bemiddeld worden naar werk. Wat was het geheim?
Schreeuwen, schelden, zich niets laten vertellen, verbale agressie, weglopen…Met dat soort gedrag kom je natuurlijk niet aan een baan. Ook jongeren uit de regio die nog wel thuis woonden maar vanwege gedragsproblemen van school waren gestuurd konden terecht op dit trainingscentrum. Het toenmalige GAK had ik weten te overtuigen om de trainingsplaatsen van deze ‘externe’ deelnemers te financieren, omdat de instelling daar geen geld voor kreeg. Deze jongeren hadden de indicatie ‘onbemiddelbaar voor werk’. Nadat ik samen met mijn team bewezen had dat dit trainingscentrum dit soort jongeren daadwerkelijk aan het werk kreeg na het volgen van het trainingstraject, was men overstag. Hierdoor bespaarde het GAK immers uiteindelijk een levenslange WAJONG uitkering.
Neem mensen hun droom niet af
Een peiler van het succes was het serieus nemen van de jongere en dieper te zoeken. Net als veel mensen hebben ook deze jongeren hun dromen. Het antwoord op de vraag wat de jongere later wilde worden werd daarom serieus genomen, ook al was duidelijk dat bijvoorbeeld piloot niet iets was wat tot de directe mogelijkheden leek te horen voor deze jongere. Het ging dan ook niet om het beroep ‘piloot’, maar om een niveau dieper: welke aspecten van het beroep van piloot spraken de jongere zo aan? Waardoor liet de jongere zich inspireren? Door observaties, trainingen en doorvragen werd dit uiteindelijk altijd duidelijk. En dan kon dat vervolgens als basis dienen voor de verdere gedragsverandering door trainingen en uiteindelijk vertaald worden naar andere beroepen of werksituaties. Dit werkte enorm stimulerend voor de jongere en was één van de factoren voor succes.
Bekijk de wereld op een andere manier
Het idee voor het trainingscentrum kwam vooral doordat ik me niet wilde neerleggen bij de conclusie dat deze jongeren niets konden. Ze waren fysiek gezond en jong genoeg om dingen te leren. Bovendien had ik wel erger gedrag meegemaakt tijdens een lange stage in een psychiatrisch ziekenhuis. Ik keek daarom vooral naar het potentieel en niet naar het probleemgedrag en was voortdurend op zoek naar dat wat de jongere dreef.
Probleemgedrag kun je namelijk ook positief zien, als een drive: een jongere neemt de moeite om te reageren, om ergens energie in te steken. Als je die energie kunt kanaliseren tot iets constructiefs gaat er een wereld van mogelijkheden open. En dan kan ook de jongere die voorheen probleemgedrag vertoonde met succes aan het werk gebracht worden.